Groepsvorming na de zomervakantie. Het schooljaar is nu voor bijna iedereen gestart. Misschien begin jij maandag met de eerste week, voor een ander staat week 3 al op het programma. Wat ook betekent dat voor Noord de formingfase gaat starten, terwijl het in Zuid al kan gaan stormen. Hoewel, soms kan die storm zich ook al eerder aandienen….

Zo sprak ik gistermiddag een IB-er die zich nu al, aan het einde van week 1 in midden Nederland, een leerkracht bij haar had die aangaf: ’Als het zo moet, dan ga ik het niet doen hoor met deze groep!’.

De groep bleek het haar de afgelopen week al zó moeilijk gemaakt te hebben dat ze het nu eigenlijk al niet meer zag zitten. Het viel ook niet mee. Starten op een nieuwe school, in een nieuw team, met een ander concept dan je gewend bent. Met een groep 7 die twee jaar met dezelfde leerkracht heeft gehad. Een leerkracht die de groep helemaal meenam in de besluiten die ze namen. Ze hadden een gezamenlijke missie en afspraken, de kaders waren duidelijk. Kinderen én leerkracht wisten precies wat ze aan elkaar hadden. Wat wel en niet kon. Dat had in het begin ook bloed, zweet en tranen gekost, maar door vanaf het begin aan een gezamenlijk doel te werken hun gezamenlijk is het gelukt om het samen fijn te hebben, binnen de kaders die ze samen gemaakt hadden.

De IB-er vroeg me: ‘Nicole, dit gaat niet goed in deze groep! Wát kan ik doen? Kun jij hierin iets betekenen?’

Waardoor ging het dan nu al mis in week 1?

De leerkracht is gestart met ‘Regels en afspraken’. Zij heeft bepaald hoe de afspraken en routines eruitzien in de klas. De ‘zo doen we (ik) het hier.’ Vanaf dag 1 hangt er een lijst met 10 afspraken waar kinderen zich aan moeten houden. Op de eerste dag moest elk kind daar zijn of haar handtekening onder zetten. Omdat de groep zich nog in de aftastende fase bevindt, hebben ze dit gewoon gedaan. Maar in de loop van de week zijn ze er waarschijnlijk, onbewust (!) achtergekomen dat dit niet is hoe het voor hen werkt. De groep is meteen de grenzen van de leerkracht op gaan zoeken en in de storming terecht gekomen.

Wat in deze groep al jaren speelt, is een bepaalde mate van positieve groepsdruk. Kinderen willen het stuk voor stuk goed doen. Ze zijn een hechte groep met drie positieve leiders. Alleen lijken die leiders zich nu te keren tegen de leerkracht. En worden het informele negatieve leiders. En dat in één week tijd!

Groepsvormers of spelletjes?

Ik vroeg de IB-er of ze wist of er de afgelopen week ook groepsvormers zijn ingezet in het kader van de Gouden Weken.
‘Er zijn afgelopen week wel spelletjes gedaan, maar niet echt doelgericht. Soms is de groep buiten naar het plein gegaan en mochten ze zelf een spel kiezen. En ze hebben wat energizers gedaan. Maar volgens wat ik hoorde heeft de leerkracht zich vooral op het programma gestort.’

Het klinkt gek. Maar ik snap het ergens ook wel.

Als je nieuw op een school komt, heb je houvast aan een programma van taal, rekenen, lezen, spelling en begrijpend lezen etc. Het geeft je als leerkracht een kader. Groepsvorming is van een heel andere categorie. Dat ligt niet zo vast. Er kunnen onverwachte dingen naar boven komen waar je misschien niet meteen het gevoel krijgt dat je ‘het onder controle hebt’.

Maar… wil je bouwen aan een fijne groep, dan heb je het keihard nodig om eerst samen het doel te bepalen. Van daaruit afspraken te maken. Dus niet ‘Zo doe ik het hier’. Maar: ‘Zo doen wij het hier!’. Je stelt samen het kader van waaruit je wilt werken.

Én doelgerichte activiteiten in te plannen om elkaar beter te leren kennen. Dus ook de leerkracht!

Even terug naar de vraag van de IB-er of ik kon helpen. De eerste stap hebben we gisteren gemaakt. Even meedenken en bedacht wat de volgende stap is: het proces positief gaan ombuigen.