Afgelopen week was weer een zeer afwisselend weekje. Was? Eigenlijk is, want mijn werkweek loopt een beetje door dit weekend. Oeps. Ik hoor nu de mensen in mijn omgeving roepen: ‘Nic! Het is ook voor jóu tijd voor weekend!’ Ja, ja, ik weet het. Maar dit weekend lukt het me gewoon even niet. Vind ik het erg? Nee, want ik heb bakken energie.
Ik schrijf dit blog dus vrijdagavond, omdat ik me morgen weer mag onderdompelen in dag twee van de cursus Teken Je Gesprek. Echt super leuk om te doen en nóg leuker én praktisch om het straks in te kunnen zetten om met leerkrachten en scholen te gaan ontdekken waar het probleem of de hulpvraag nu precies zit. En vervolgens ook kijken van welke kwaliteiten gebruik gemaakt kan worden om het probleem op te lossen. Ik merk dat als dat tijdens een gesprek duidelijk wordt, er al een bepaalde rust ontstaat. Rust in de onrust.
Onrustig
Dat het onrustig is in de wereld is inmiddels wel duidelijk. En het wordt me ook steeds duidelijker dat het onrustig is en blijft in onderwijsland. Afgelopen week ben ik twee nieuwe trajecten gestart en heb twee intakes gedaan. Zelfs tussen intake en start kunnen al wijzigingen plaatsvinden: IB-er uitgevallen, leerkracht gaat naar een andere school, directeur gaat naar een andere school. En dan heb ik het nog niet over de groepen waarin het soms blijft stormen. Ik maak me echt zorgen. Zoveel onrust! Zoveel gedoe! En vooral….zoveel onzekerheid. En die onrust en onzekerheid heeft ook weer zijn weerslag op de gesprekken die ik heb. Gesprekken die verschoven worden, gesprekken waarbij niet iedereen aanwezig kan zijn. En ik? Ik ben gelukkig heel flexibel, maar kan ook wel onrustig worden als er een bepaalde structuur wegvalt. Structuur en routine zijn volgens mij dé elementen om onrust te overleven.
Routines
En dát is nu precies wat ik afgelopen week als rode draad door de week zag lopen: structuur. Structuur in een klas heeft ook alles te maken met het regie voeren op regels en routines. Ofwel; welke afspraken maak je samen en, héél belangrijk, hoe zien die afspraken er dan uit?
Dinsdag was ik op een school waarbij de leerkracht aangaf: ‘Als de structuur maar duidelijk is, dan kunnen ze het wel. Maar als ik ‘m loslaat, dan vliegen ze alle kanten op. En ik moet het maar blijven herhalen, ze lijken het maar niet te snappen!’.
Tijdens de observatie had ik al eens rond zitten kijken in het lokaal. Ik zal prachtige platen met spellingsregels hangen, een getallenlijn, de schrijfletters, tekeningen, knutselwerkjes, maar niet wat er nu eigenlijk van de kinderen verwacht werd als het ging om afspraken. Die werden dus steeds opnieuw verteld.
Visualiseren
Eigenlijk best bijzonder: blijkbaar hebben kinderen het, in de ogen van leerkrachten, wél nodig om de spellingsregels visueel te hebben. Maar afspraken die we nodig hebben om het samen fijn te hebben, die ‘vertellen’ we alleen maar. Zijn die makkelijker te onthouden? Of moeilijker te visualiseren?
Misschien is het wel logisch, want ik hoor steeds meer ‘kilo-woorden’ en ‘chef-woorden’ voorbijkomen tijdens die lessen. En dan denk ik: huh?! Wat bedoelen ze. Het is een nieuwe en andere manier van spelling aanbieden, maar ik raak er spontaan de kluts van kwijt. Welke categorie is dat? De kluts-categorie?
Structuur geeft rust
Een bepaalde mate van structuur geeft dus rust. Rust voor de kinderen, maar ook rust voor jou als leerkracht. Want als je vaak dingen op dezelfde manier doet, wordt het een routine en hoef je er niet meer bij na te denken. Alleen…. die routine moet je wel oefenen.
En bij oefenen helpt het nu eenmaal om het voor te doen, na te doen en visueel te maken.
Vijf tips die ervoor zorgen dat afspraken routines worden:
Koppel de afspraak aan de groepsmissie
Waarom is deze afspraak belangrijk? Wat willen wij met deze afspraak bereiken?
Voorbeeld:
In onze missie staat dat we een rustige klas willen zijn. Als we elke keer naar de kast lopen om onze punt te slijpen, wordt het onrustig. En dat willen we niet.
Maak de groep verantwoordelijk
Maak de afspraken rondom de routines sámen met de kinderen. De afspraak wordt: Je mag lopen tijdens het zelfstandig werken, tijdens een instructie blijf je op je plaats.
Visualiseer de afspraken
Bespreek met de kinderen wat je ziet en wat je hoort.
Speel dit ook uit in bijvoorbeeld een rollenspel of aan de hand van een concrete situatie.Laat zien wat er gebeurt als er tijdens een instructie kinderen ‘aan de wandel’ gaan. En laat ook zien wat er gebeurt als iedereen blijft zitten. Wat is fijner? Hoe krijgen we rust in onze klas? = groepsmissie.
Hang het zichtbaar op
Maak de afspraak visueel in de klas en hang het zichtbaar op. Laat de kinderen de afspraak uitwerken: typen, tekenen, foto’s met gewenst gedrag.
Reflecteer dagelijks op de afspraken en geef complimenten.
Vraag een aantal keren op een dag:
Hoe gaat het?
Wat gaat er goed?
Waar zien we dat aan / waar merken we dat aan?
Wie heeft er nog tips?
Eigenlijk is het belangrijkste dat je er als leerkracht ervan uitgaat dat kinderen gewoon niet weten hoe het moet. En al helemaal niet na deze periode van lockdowns, quarantaines en incomplete klassen.
Inzicht
Gisteren had ik zó’n mooi voorbeeld van een leerkracht die door te starten met een traject Klasse(n)Kracht® tot een inzicht kwam wat haar het plezier in en met de klas weer teruggaf.
Tot een paar weken terug stond ze echt op het punt van ‘omvallen’ met de tranen in haar ogen. Ze zag het niet meer zitten met de groep. Ze begreep er eigenlijk niks van. Ze had de groep al voor het derde jaar, dus de kinderen zouden zo onderhand toch wel moeten weten wat zij van hen verwachtte?
Tijdens de intake legde ik het groepsvormingsproces uit, legde dat op de afgelopen drie jaar. Ze zuchtte en vroeg vragend: ‘Denk je dat ik ervan uitga dat ze het weten en dat het gewoon niet zo is? Verwacht ik dus dingen die helemaal niet duidelijk voor ze zijn?’
Ik antwoordde met: ‘Ja, dat zou heel goed kunnen.’
‘Oké…..’, antwoordde ze. En ik zag haar denken. Het was online, dus ik gokte erop dat het denkproces was begonnen.
Goede groep?
En toen, kwam ik gister voor het eerst in de groep. En wat zag ik: Een stralende, enthousiaste juf! Míjn radertjes begonnen te draaien: wat was hier in hemelsnaam gebeurd? De groep was nog wel onrustig. Dat was van enthousiasme? Maar… ze vertelde tijdens de intake toch dat ze niet te motiveren waren? Ik snapte er echt niks meer van. Begon zelfs aan mezelf te twijfelen. Zat ik wel in de goede groep?
Tijdens de nabespreking kwam de aap uit de mouw: ze was meteen na ons gesprek anders gestart. Met de kinderen in gesprek gegaan. En wat bleek; heel veel routines waren niet duidelijk. Het ‘waarom?’, ze hadden er geen idee van. En dat werkte niet motiverend.
Energie
De leerkracht is meteen meer gaan ‘ondertitelen’ en het werd duidelijker voor de kinderen.
Halverwege de nabespreking zei ik: ‘Dus, ik kan eigenlijk wel weer gaan?’
En ik hoorde: ‘Nee, neeee! Ik wil nog veel meer van jou leren!’
En toen werd ik even stil, lachte en zei: ‘Tuurlijk! Nu gaan we door!’
De energie spatte eraf en ik kon alleen maar denken: Wat word ik hier gelukkig van. Maar nog meer: ik heb een leerkracht overeind weten te houden door haar inzicht en bewustzijn te geven. Een paar handvatten te geven en ze kan weer door! We zijn er nog niet, maar dit was echt een fantastisch begin!
Teken Je Gesprek
In het voorbeeld van de leerkracht heb ik het alleen maar pratend inzicht gegeven. Maar hoe gaaf is het als je het visueel kunt maken?! Met Teken Je Gesprek kan ik deze twee belangrijke elementen gaan samenvoegen: Structuur aanbrengen én inzicht geven door het te visualiseren. En vervolgens kan de ander er gericht mee aan de slag.
Snap je nu dat ik daar graag een ‘werkweekend’ voor over heb?
Herken je het en zou je ook wel eens gewoon met me willen sparren?
Plan dan een online-sparmoment met me in:
