Als je doet wat je deed

Het schooljaar zit er bijna op. Op sommige scholen ben ik bij wijze van spreken vanaf dag één gestart met het begeleiden van leerkrachten met ingewikkelde groepen met de RESPECT-aanpak van Klasse(n)Kracht®. Op andere scholen werd ik halverwege het schooljaar ingevlogen om samen de leerkracht en IB het tij te keren in de groep. Het slagen van een traject hangt samen met een aantal factoren. In het blog Succesfactoren voor een ingewikkelde groep heb ik er al over geschreven wat die factoren zijn. Maar er is nog meer. Namelijk: hoe staat de leerkracht in de groep? En daarmee bedoel ik: hoe maak je verbinding? Hoe voer je regie? Maar ook vooral: hoe staat de leerkracht er zelf in?

Met de volle 100% ertegenaan om het positieve proces op gang te brengen of hetzelfde blijven doen en hopen dat door een traject Klasse(n)Kracht® de groep verandert. Het makkelijkste zou natuurlijk de laatste optie zijn. Maar helaas, zo werkt het niet.

Albert Einstein schreef ooit: Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg.
Is dat altijd verkeerd dan? Ja en nee. Huh? Ik ga het uitleggen.

Standje alert

Gisteren heb ik het meest ingewikkelde traject van dit jaar positief afgesloten. De groep was écht heel onveilig. Er werd zowel met woorden als fysiek zó naar elkaar gereageerd dat de hele groep de hele dag in standje ‘alert’ zat. Op het moment dat er bij één kind de vlam in de pan schoot, reageerde daar een klein groepje heel heftig op en de rest van de groep keek gespannen toe hoe dit af zou lopen. Spanning en onveiligheid alom.

Daarnaast had de groep te maken met twee totaal verschillende leerkrachten. De ene leerkracht was van de verbinding en de structuur. De andere leerkracht was van het lesgeven en ‘ze weten toch wel hoe het moet en ik ga het niet anders doen’.

Ingewikkeld proces

Het maakte het proces behoorlijk ingewikkeld. Want, als de groep op maandag, dinsdag, woensdag veel structuur aangeboden krijgt, er veel gereflecteerd wordt op de missie, afspraken en positief gewenst gedrag en beloningen ingezet worden en kinderen bij het proces betrokken worden. Maar op donderdag en vrijdag als het ware ‘losgelaten’ wordt en alle kaders wegvallen, kun je je voorstellen dat dát niet goed gaat. Met als gevolg dat de verschillen tussen beide leerkrachten alleen maar groter werden en de groep als het ware de weg nog meer kwijtraakte.

 Waarbij de ene leerkracht des harder ging werken aan de kaders, het naar de mening en inzichten van de kinderen luisteren en merkte dat het werkte, liet de andere leerkracht het steeds meer gaan en liet dit ook zien in zijn houding: het werkte niet. Maar met nog vier weken te gaan, gaf de leerkracht aan het nog wel vol te houden. Ze kregen hem niet klein.

Niet gelukt?

Gisteren was de evaluatie van het traject. Op donderdag werd ik aan het einde van de dag gebeld door de ‘maandag t/m woensdag’-leerkracht. De observatie op vrijdag kon niet doorgaan, de collega had de handdoek in de ring gegooid. Het was die middag totaal uit de hand gelopen en de directie had in goed overleg besloten de groep op vrijdag maar thuis te laten blijven. Dit ging zo niet.

Ik baalde als een stekker. Zou dit dan mijn eerste traject worden wat niet gelukt was? Voorzichtig vroeg ik: ’En hoe is het de afgelopen weken bij jou gegaan dan?’

Positief 

En toen kwam er een heel positief verhaal!Natuurlijk waren er ook wel lastige momenten, maar door steeds met de groep te blijven reflecteren op de afspraken, de structuur en de kaders duidelijk te hebben, daar regie op te voeren én het blijven werken met beloningen, ging de groep stap voor stap vooruit. Na een minder moment, kon het tij gekeerd worden en kon de groep weer positief door. 

En het belangrijkste kwam nog: Waar de groep in het begin van het traject werkelijk álles buiten zichzelf legde, waren ze nu tot het inzicht gekomen dat zij er zélf wat aan konden doen. Als zij het gedrag veranderen, werd het gezelliger in de groep. Was er minder gedoe, minder ruzies en konden ze fijner met elkaar omgaan. Deze omslag kwam door de inzet van Klasse(n)Pad®; de kinderen waren van onbewust onbekwaam, naar bewust onbekwaam gegroeid m.b.v. van het thema Reageren op elkaar.

De leerkracht vertelde volgend jaar met de groep mee te gaan. En dan vijf dagen in de week. Hij had een gesprek met de groep over volgend jaar en wat ze dan belangrijk vonden: de missie moest mee! Ze wilden samen verder gaan werken om een nóg fijnere groep te worden.

Evaluatie

Gisteren tijdens de evaluatie het traject uitgebreid geëvalueerd. En ook vooral samen met directeur en IB besproken waardoor het bij de ene leerkracht wél werkte en bij de ander niet. En eigenlijk was de conclusie: Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg. Doordat de ene leerkracht aan de slag was gegaan met een andere aanpak en verandering en de ander hetzelfde bleef doen, kreeg de ene leerkracht er een fijnere groep voor terug en de andere leerkracht een groep waarin het onrustig bleef.

Overdreven behoefte aan structuur

Maar, hoe zit het dan met het gedrag van de groep zul je je afvragen?
Ten eerste zijn de kinderen zich ervan bewust dat ze er ‘nog niet zijn’. Daarom vinden ze het ook zo belangrijk om verder te werken met de missie en de afspraken. Ze willen er echt aan werken samen. Maar, ze hebben de leerkracht er keihard bij nodig. Terecht kwam de vraag vanuit de school: ‘Maar Nicole, betekent het dan dat deze groep altijd die overdreven behoefte aan structuur zal blijven houden denk je?’

Mijn antwoord was: ‘Niet overdreven, maar de structuur en de kaders zullen ze nodig blijven hebben. Ze vragen er in feite zelf om. Wat de groep dus nodig heeft is een leerkracht die inziet dat de groep dit van hem of haar vraagt en ze het ook kan bieden. Natuurlijk ga je langzaamaan proberen de groep steeds meer zelfverantwoordelijk te maken, maar de ene groep vraagt nu eenmaal om meer kaders dan de andere groep.’

Met de groep in gesprek

In Goed van Start (Bazalt, 2018) kwam ik een mooie werkvorm tegen om hier over met de groep in gesprek te gaan. Ik heb ‘m vertaald in Klasse(n)Kracht®-taal. 😉