Zondagochtend, de zon is al warm en ik zit met een kop koffie op mijn balkon te genieten van de ochtendrust. Piep, piep, piep! Ik hoor een scherp piepend geluid van beneden komen. Ik kijk over het randje van het balkon en zie daar een jong eendje in zijn (of haar, dat kon ik niet zien) eentje piepend rondzwemmen in het water. Och gut! Gevalletje moeder kwijt. Ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om mezelf weer om te draaien en verder te gaan met mijn koffie. Dus het rond zwemmende en piepende een(d)tje maar even blijven volgen. Gelukkig, daar kwam moeder aangezwommen. Hij kon weer aansluiten en weer ergens bij horen. Vlug zwom hij er naar toe. Maar, helaas, het bleek zijn eigen moeder niet te zijn!

Moeder eend zag het kleine jonge eendje als een indringer in haar groepje jonge eendjes en zag maar één oplossing; zorgen dat ‘ie zo snel mogelijk weg ging. Dus probeerde ze hem met harde hand (snavel) weg te houden bij haar kleintjes. De kleintjes op hun beurt waren enerzijds nieuwsgierig, ze zwommen naar hun nieuwe groepsgenoot toe, maar anderzijds schrokken ze door het gedrag van moeder. Dit moést wel een gevaarlijke situatie zijn, dus schoten ze met z’n allen de waterkant in. Het jonge een(d)tje deed zijn uiterste best, maar koos uiteindelijk een eigen weg; hij liet zich maar buitensluiten door de groep en zwom al piepend naar de overkant van het water. Waar ‘ie vervolgens uit verveling maar rond begon te pikken in de grond. Ik zág ‘m denken; wat nu!? Ik wil er zo graag bij horen. Ik wil niet alleen!

Als ik deze situatie nou leg op een situatie op school, dan zie ik soms hetzelfde gebeuren. Een kind wil graag bij de groep horen, maar op de een of andere manier lukt het niet om aansluiting te vinden. Soms kunnen ze niet voldoen aan de norm van de groep. Bijvoorbeeld doordat ze sociaal onhandig zijn, onhandige uitspraken hebben, een ander leerniveau, aparte hobby’s etc. Deze kinderen lopen een groter risico om verstoten te worden uit de groep.

Een verstoten kind is voor de leerkracht vaak iets ‘ongrijpbaars’, je hebt er geen fijn gevoel bij. Want, hoe zorg je er nou als leerkracht voor dat het kind wél bij de groep gaat horen.

Een belangrijke fase om dat te kunnen onderzoeken is het begrijpen van de situatie:
Wat vraagt het  kind van jou?
Weet je zijn of haar kwaliteiten?
Hoe kun het kind deze kwaliteiten laten benutten in de groep?
Wat heeft het kind te leren? En…. wat hebben anderen te leren?
Dus: Wat staat jou te doen?

Daarnaast is het goed om na te gaan of er sprake is van een zondebokmechanisme of een deviatiemechanisme. Het zondebokmechanisme treedt in werking wanneer een groep veel spanning ervaart die het niet kan vertalen of uitdrukken. De gevoelens worden dan geprojecteerd op een kind in de groep. Het deviatiemechanisme komt naar voren wanneer kinderen uit de toon vallen. Ze kleden zich anders, hebben een buitengewone hobby etc. Hierdoor worden ze afgewezen.

Terwijl ik dit schrijf denk ik; ‘buitengewone hobby’? Huh? Eigenlijk toch raar. Wie bepaalt dat een hobby ‘buitengewoon’ is. Uit de theorie weet ik dat de groep de norm bepaalt. Dus is een hobby ‘buitengewoon’ als het niet aan de norm van de groep voldoet. En wat is dan de norm? Zulke vragen zetten me vaak tot nadenken. Wij mensen zijn soms een vreemd volkje. Mijn oma zou zeggen: Onze lieve Heer heeft rare kostgangers. Mmm, zouden dat dan de ‘verstotenen’ zijn?

Even terug naar mijn zondagochtend met, inmiddels koude, koffie. Uiteindelijk kwam moeder eend aangevlogen. Denk dat ze even bij de buren was. Ze landt in het water en begint erop los te kwaken. Ik ‘hoorde’ haar roepen: Kleintje, mama is weer thuis! En uit het riet, kwam al piepend het jonge eend(t)je. Gelukkig herenigd met zijn moeder én niet meer alleen. En ik, ik kon weer rustig een verse kop koffie pakken en genieten van een heerlijke zondagochtend.

Heb jij in jouw groep ook eend(t)jes? En hoe zorg jij er voor dat ze bij de groep kunnen en blijven horen? Laat gerust een berichtje achter!