Wat kan er toch een verschil zijn in groepen! Ik kom natuurlijk op heel veel verschillende scholen en in heel verschillende groepen. Elke school heeft zijn eigen aanpak als het gaat om hoe er een veilig klimaat wordt gecreëerd in de school en het regie voeren op afspraken en gedrag. Waar ik bij de ene school binnenkom en ogen tekortkom om alle regels die visueel gemaakt zijn te scannen en het even in me op te nemen, hangt er in de andere school helemaal niks.
Zo ook in groepen. Waar het bij de ene leerkracht heel gestructureerd is, zijn er bij de andere leerkracht veel minder kaders en meer ruimte. Het is namelijk wat de leerkracht die voor de klas die het verschil maakt. Hoe geef je regels, afspraken, routines vorm in jouw groep? En hoe voer je daar als leerkracht regie op.
Hoe zit dat bij jou?
Het heeft vaak alles te maken met ‘waar je als leerkracht van bent’.
Van 3 naar 4
Afgelopen week was ik weer in twee groepen 4 van dezelfde school. Ik kom er al vanaf het begin van het schooljaar. Het probleem was dat, toen zij in groep 3 zaten, er constant gedoe en onrust was. Voornamelijk tijdens het buitenspelen ontstonden er conflicten, ruzietjes en waren de leerkrachten druk met brandjes blussen. De onrust tijdens het buitenspelen, werd meegenomen de klas in. Voornamelijk na de middagpauze werd het lesgeven daardoor bijna onmogelijk. Kinderen waren boos en bleven boos. Of waren onrustig binnengekomen en bleven onrustig. De leerkrachten kregen het tij niet gekeerd.
Nieuwe start
En dus wilde de school in groep 4 sterker in gaan zetten op de onderlinge verhoudingen in de groep. Van de afzonderlijke groepen meer een groep maken. Én ervoor zorgen dat beide groepen samen buiten konden spelen zonder gedoe. De kinderen moesten zich weer veilig voelen in de klas en op het plein. Dit wilden ze bereiken door meer duidelijkheid en kaders voor de kinderen te scheppen en de leerkrachten handvatten geven om die kaders te kunnen creëren.
Dus zijn we na de vakantie gestart met een traject Klasse(n)Kracht, waarbij ik steeds in beide groepen kwam observeren en we een gezamenlijke nabespreking hadden.
Beide groepen (de leerkrachten) gingen aan de slag met het werken naar een groepsmissie, afspraken en aan de slag met T-kaarten. In beide groepen werden groepsvormingsactiviteiten ingezet. In beide groepen werd er ingezet op complimenten en het bekrachtigen van positief gedrag. Dus… in beide groepen werd hetzelfde aangeboden en werden dezelfde kaders gecreëerd. Er was veel overleg tussen de leerkrachten om zo samen op te trekken en zoveel mogelijk hetzelfde te doen; meer structuur en duidelijkheid voor de kinderen.
Twee groepen
Afgelopen maandag was ik er weer. En hoe bijzonder is het dan om te zien dat twee groepen, van hetzelfde leerjaar, op dezelfde school maar met andere leerkrachten zó verschillend kunnen zijn.
Waar in de ene groep ‘de impulsiviteit en het met elkaar in contact zijn’ je tegemoet komt wanneer je de klas binnenstapt is er in de andere groep een rustige sfeer waar kinderen samen werken.
Energie-lek
In de nabespreking hebben we samen, de leerkrachten en ik, geanalyseerd waar dat verschil vandaan komt. Want de ene groep kost de leerkrachten bakken energie. Ze vinden het beiden dat de groepsdynamiek écht wel verbeterd is in de groep. Beide groepen zijn meer een groep geworden. Maar er is wel een groot verschil tussen de groepen!
‘Ze zijn zó druk en impulsief. Je moet steeds aan staan en kunt eigenlijk niet eens naar het toilet, want dan hebben ze al wel weer iets leuks bedacht om te doen. En doén dat vervolgens ook.
En eigenlijk, zijn we daar zelf ook wel van. Dan bedenk ik ineens aan het einde van de les dat het wel leuk is om de mopjes en raadsels die in de boeken staan voor te laten lezen. Dan wil de halve klas voor het bord. Heel gezellig, maar daarna blijven ze onrustig.’
In de andere groep lijkt het allemaal meer als vanzelf te gaan.
‘Als ik de kaders en ruimte maar aangeef waarbinnen ze kunnen bewegen, dan gaat het prima met deze groep. En we kijken steeds naar de missie en bouwstenen die we hebben gemaakt of dat wat we doen (gedrag) past bij de missie en de bouwstenen. Zo niet, dan bespreken wat we anders kunnen doen.’
Go-with-the-flow of Grenzen stellen?
Elke leerkracht heeft zijn eigen kernwaarden en daarmee ook eigen kwaliteiten ontwikkeld.
Hoe het loopt in een groep heeft alles te maken met ‘waar de groep van is’ en ‘waar de leerkracht van is’. Maar ook: welke kwaliteiten er in de groep en in de leerkracht zitten.
In de groepen 4 waar ik afgelopen week was, is de ene groep echt van Go-with-the-flow. De kwaliteit is dat ze heel flexibel zijn en zich snel aanpassen. Een kenmerk is dat ze heel gemakkelijk inspelen op veranderingen, staan open voor nieuwe ideeën. Dit was tijdens de observatie duidelijk te zien. Zowel bij de leerkracht als bij de groep.
De andere groep is een groep die het best gedijt bij duidelijke kaders. Structuur aanbrengen is de Kwaliteit die zowel bij de leerkracht als de groep heel zichtbaar zijn. Kenmerkend is dat ze georganiseerd en systematisch (willen) werken met duidelijke kaders.
Het klinkt natuurlijk heel fijn dat de groep en de leerkracht ‘van hetzelfde zijn’. Er wordt eigenlijk automatisch tegemoet gekomen aan de behoeften van de leerkracht en van de groep.
Maar…..
Het gevaar is dat er in beide groepen een teveel van de Kwaliteiten wordt ingezet. Want, waar je je fijn bij voelt, gaat je makkelijk af en je hoeft er weinig moeite voor te doen.
Totdat je merkt dat het eigenlijk niét fijn meer is. Dat was het geval bij de eerste groep. De leerkrachten zijn van Go-with-the-flow? En de groep? Die ‘flowt’ heerlijk mee! Maar daardoor wordt het ongeorganiseerd en worden ze onrustig. Ze zijn eigenlijk té flexibel en passen zich té makkelijk aan.
Kernkwadranten
Samen met de leerkrachten zijn we vanuit een Kernkwadrant gaan kijken naar beide groepen. Ze waren vol verbazing: ‘Hè?! Dat waar we beide onze Uitdaging ligt, ligt de Kwaliteit van de ander!’
Kernkwadrant Go-with-the-Flow
Kernkwadrant Stuctureren
‘We zouden eigenlijk van groepen moeten wisselen om het te gaan oefenen’. Nu gaan ze dát natuurlijk niet doen, maar ze nemen dit inzicht wel mee in het handelen in de groep.
We sloten het gesprek af met de conclusie dat, ook al doe je precies dezelfde dingen met de groep, het nooit hetzelfde uitwerking heeft. Je hebt altijd te maken met de dynamiek, behoeften van de groep én de leerkracht. Maar een inzicht als dit kan er wel voor zorgen dat je een positief leer- en leefklimaat in de klas zélf kunt creëren. Door soms een beetje minder van een bepaalde Kwaliteit in te zetten en iets meer van je Uitdaging.
