Hoe concreter hoe beter. Het lijkt heel logisch, maar in de praktijk kan het best lastig zijn. In een Klasse(n)Kracht-traject wat ik begeleid, was dit echt even een hobbel voor de groep én de leerkracht. Want, het maken van de missie (dat wat hun wens is) was niet lastig. Maar wat wél lastig was, hoe het er dan uit moest komen te zien. Dus eigenlijk concreet de vraag: Wat zie je als onze missie bereikt is?
Concrete missie
Vanuit Klasse(n)Pad© was de groep aan de slag met het formuleren van een missie:
‘Onze groep 6/7 is een rustig werkende, maar ook actieve groep. Waarin we op een vriendelijke en vriendschappelijke manier met en van elkaar leren. Onze groep houdt van duidelijkheid en structuur, maar ook van chillen en breaks, bijzondere activiteiten en leuke dingen samendoen!’
Hoe concreet wil je het hebben zou je denken? Maar voor de kinderen was het echt lastig om te gaan verwoorden hoe het er dan uit moest gaan zien. Ze gingen aan de slag met de werkvorm ‘gedeelde placemat’ om te komen tot bouwstenen (afspraken) die in dienst staan van de missie.
Wat zie je dan?
Zowel de leerkracht als ik begeleidden de groepjes om het zo concreet mogelijk te kunnen maken. We stelden vragen als:
‘Wat zie ik je dan doen?’
‘Wat zie je de ander doen?’
‘Stel ik maak een foto, wat zie ik dan?’
Het was lastig voor ze. Enerzijds bleven ze vooral hangen in wat ze ‘niet’ moesten doen. Een aantal keer gaf ik het voorbeeld van de roze olifant. Wanneer ik zeg: ‘Denk niet aan een roze olifant’, waar denk je dan aan? …. Juist! Aan die roze olifant.’
Eén jongen zuchtte: ‘Ik heb alleen maar roze olifanten in mijn hoofd.’
De leerkracht gaf nog een mooi voorbeeld:
‘Stel dat meester Sjaak (directeur) en juf Anne (IB) op de gang, bij het raam van onze klas, een kopje thee zouden drinken, wat zouden ze dan zien?’
Ik vroeg de kinderen ook: ‘Kun je het laten zien, hoe het eruit ziet?’ Ook dat was een lastige. Ze hadden er nog geen beeld bij.
Niet gewend
In de nabespreking gaf de leerkracht aan dat ze merkte dat de groep het lastig vond. Ze konden er moeilijk woorden aan geven. Hadden er geen beelden bij. Het mooie was eigenlijk dat ze in hun missie aangaven wat ze belangrijk vonden: duidelijkheid. Maar het onder woorden brengen, dat was toch wel iets anders.
Ik vroeg aan de leerkracht of het ook zo zou kunnen zijn dat de kinderen deze manier van denken en kijken niet gewend zijn. Haar antwoord was:
‘Nu je het zegt. Dat zou heel goed kunnen. Deze groep gedijt het best als ze alles vanuit de leerkracht aangereikt krijgen. Ze zijn het waarschijnlijk ook niet gewend om er zelf over na te denken.’
Eigen verantwoordelijkheid
Al pratend kwamen we erachter dat het een groep is die, wanneer de leerkracht maar duidelijk de kaders en verwachtingen uitspreekt en hier regie op voert, de groep doet wat er van hen verwacht wordt. Staat er een leerkracht voor de groep die dat niet doet, dan lijkt de groep een soort van grenzeloos te worden. En doen ze dingen die niet afgesproken zijn. Ze missen dus hun eigen verantwoordelijkheid. Vandaar dat ze het ook lastig vinden om concreet te maken hoe gewenst gedrag eruit moet zien! Want op de vraag: ‘Wat zie ik jou doen bij ‘vriendelijk met elkaar omgaan?’ Hebben ze geen beeld. Het ligt buiten hun eigen verantwoordelijkheid, want ‘de leerkracht regelt dat toch?’.
De oplossing
Afgelopen week was ik er weer. Deze keer was ik aanwezig bij een activiteit rondom Kwaliteiten. En, de juf had de sleutel gevonden om tot meer concreet gedrag te komen; ze was meer gaan ‘ondertitelen’. Dus wanneer een kind een kwaliteit van een ander benoemde en uitlegde, vulde zij aan met:
‘ … dus je bedoelt dat je dan de ander dit ziet doen en dat hoort zeggen.’
Het mooie was dat de kinderen het op een gegeven moment over gingen nemen. Ze benoemden de kwaliteit en gaven daarna meteen aan wat ze de ander zien doen en horen zeggen:
‘Jelle heeft als kwaliteit ‘veel ideeën’, want als we samen moeten werken dan schrijft hij altijd alle ideeën op die hij heeft en vertelt ze vervolgens aan ons.’
Het was een geweldige activiteit, je voelde het positieve gevoel in de groep naar boven komen.
Nog een gouden moment
Ook de juf kreeg een kwaliteit. Toen het kaartje ‘relaxed en ontspannen’ ter sprake kwam, zei één jongen:
‘Die past bij jou juf! Jij bent altijd heel relaxed en ontspannen!’
De juf moest lachen en zei: ‘Ja, was dat maar zo!’
‘Jawel hoor! Wat ik zie jou heel vaak lachen en je maakt ook grapjes, ook al zijn wij soms heel druk!’
In de nabespreking blikten we terug op dat moment en zei de juf:
‘Ze zien toch meer dan ik dacht. En ze kunnen het steeds beter verwoorden!’
Op mijn vraag hoe ze dat geleerd hadden, antwoordde de leerkracht stralend: ‘Ik denk doordat ik het steeds maar weer blijf ondertitelen!’
We kwamen samen tot de conclusie dat de groep mooie stappen maakt. Maar ook dat we ze moeten gaan leren ook hun eigen verantwoordelijkheid daarin te gaan nemen. Dus minder leerkracht-afhankelijk en meer eigenaarschap.
