Van vakantie naar weer starten is altijd even schakelen. De nacht voordat je weer gaat beginnen, is meestal onrustig. Tenminste, dat had ik toen ik nog voor de groep stond. En… nu nog steeds. Afgelopen week had ik woensdag mijn eerste teambijeenkomst van het jaar. ’s Nachts ging de hele training (die ik inmiddels al vaak heb gegeven) door mijn hoofd. Alleen: de leerkrachten luisterden voor geen meter! Ze bleven maar kletsen over hun vakantie en dingen die nog geregeld moesten worden. Ze zagen mij niet eens staan! Toen ik eindelijk hun aandacht had, liepen er een paar weg, en ik raakte in paniek. Wat moest ik doen?! De directeur was nergens te bekennen. Help!
Toen schrok ik wakker. Gelukkig, het was maar een droom.
Die droom laat echter wel zien hoe belangrijk de start van het schooljaar is. De overgang van vakantie naar het nieuwe schooljaar kost namelijk energie. Niet alleen voor ons, maar ook voor de kinderen: nieuwe klasgenoten, een nieuwe juf of meester, misschien zelfs een nieuwe school. In de Gouden Weken draait alles om het vormen van een fijne groep, waarin iedereen zich thuis voelt. Die eerste zes weken bepalen vaak hoe de dynamiek in de groep zich de rest van het jaar ontwikkelt. Tijdens deze periode leg je als leerkracht de basis voor een positieve sfeer waarin kinderen zich veilig voelen en tot leren kunnen komen.
De afgelopen weken heb ik veel, héél veel naar de Olympische spelen gekeken. En zag daar een aantal overeenkomsten met de start van het schooljaar.
De gouden weken als Olympische training
De Gouden Weken vragen om een bewuste aanpak. Eigenlijk is het net zoiets als trainen voor de Olympische Spelen:
Doelgericht:
Net zoals een atleet zich voorbereidt op een groot toernooi, werk je als leerkracht doelgericht. Vanaf dag één is het belangrijk om duidelijk te maken wat de verwachtingen zijn in de klas om het doel te bereiken.
Energie:
De Gouden Weken vragen veel energie. Net zoals intensieve trainingssessies dat doen voor een atleet, leg je in deze periode de basis voor de rest van het schooljaar. Het is oefenen, oefenen en oefenen van gedrag en afspraken die bij het gedrag horen. Dat kost energie! Maar levert, vooral als je merkt dat het lekker gaat lopen, ook energie op!
Volhouden:
De eerste weken kunnen intensief zijn, maar het is belangrijk om vol te houden. Net als een atleet die moet blijven trainen, zelfs als het moeilijk wordt. Je moet consequent blijven in het aanleren van routines en gedragsverwachtingen.
Obstakels:
Net zoals een sporter te maken krijgt met blessures of tegenslagen, zijn er in de Gouden Weken ook obstakels, zoals kinderen die moeite hebben met de nieuwe regels of groepsdynamiek. Deze obstakels zijn echter leer- en groeimomenten, zowel voor de leerkracht als voor de kinderen.
Passie:
Atleten die de Olympische Spelen bereiken, worden gedreven door passie. Als leerkracht is passie voor het vak en voor de ontwikkeling van de kinderen essentieel om een sterke band op te bouwen. Wanneer jij met passie voor de groep staat en jouw passie over weet te brengen, zet je een positief energieveld aan in jouw groep.
Verantwoordelijkheid nemen:
Een atleet is verantwoordelijk voor zijn eigen ontwikkeling en prestaties. In de klas betekent dit dat zowel de leerkracht als de kinderen verantwoordelijkheid nemen: de leerkracht voor het creëren van een veilig leerklimaat, en de kinderen voor hun gedrag en inzet.
De onmisbare rol van de Gouden Weken
In de eerste weken van het schooljaar heeft een groep begeleiding nodig om zich te vormen. De hiërarchie die er vóór de zomervakantie was, is niet vanzelfsprekend hetzelfde. In deze periode worden de verhoudingen binnen de groep opnieuw vastgesteld. Wie neemt de leiding? Wie voelt zich onzeker? Kinderen testen hun grenzen en zoeken hun plek binnen de groep.
Als leerkracht begeleid je dit proces door structuur te bieden, maar ook door ruimte te geven voor samenwerking en sociale contacten. Dit doe je bijvoorbeeld door de inzet van energizers en groepsvormingsactiviteiten. Deze groepsvorming heeft invloed op hoe leerlingen zich ontwikkelen gedurende het jaar. Een klas waarin een veilige, positieve sfeer heerst, is een klas waar kinderen durven te leren en fouten te maken. Een goede start zorgt dus voor een stevige basis waarop je de rest van het schooljaar kunt bouwen.
Daarnaast besteed je in deze weken ook aandacht aan de norming: ‘Zo doen we het hier.’
Door samen met de groep normen vast te stellen, voorkom je dat ze door de sterkste groepsleden worden bepaald, wat kan leiden tot een verlies van grip op de groep.
Vijf concrete tips voor succes in de Gouden Weken
1. Start met heldere verwachtingen: een groepsmissie en afspraken
Begin het schooljaar door samen met de kinderen duidelijke afspraken te maken. Wat is onze stip op de horizon? Wat voor groep willen we zijn? Hoe gaan we met elkaar om? Door deze afspraken samen te formuleren, voelen de kinderen zich verantwoordelijk om er samen een mooi jaar van te maken. Hang de missie en afspraken zichtbaar op in de klas, zodat je er regelmatig naar kunt verwijzen.
Wil je weten hoe je dat doet? Download dan het e-book: Rust in de klas
2. Leer elkaar goed kennen met groepsvormingsactiviteiten
Tijdens de Gouden Weken zijn groepsvormingsactiviteiten cruciaal om elkaar goed te leren kennen. En met elkaar bedoel ik: de kinderen elkaar onderling, maar ook de leerkracht(en) de kinderen, en andersom. Denk aan spellen waarbij kinderen moeten samenwerken om een doel te bereiken. Er zijn talloze voorbeelden te vinden. Zet ze vooral doelgericht in. Bedenk van tevoren: Wat wil ik met deze activiteit bereiken?
Nog 15 voor groepsvormers voor binnen én buiten nodig? Download dan het e-book.
3. Creëer een positief energieveld
Geef veel complimenten voor gedrag dat je wilt stimuleren. Of wanneer kinderen zich aan de afspraken houden die jullie samen hebben gemaakt. Dit versterkt het gevoel van veiligheid en zelfvertrouwen binnen de groep. Geef vooral complimenten voor samenwerking, vriendelijkheid of het helpen van een klasgenoot. Door te benoemen wat goed gaat, creëer je een positief energieveld.
4. Zorg voor veiligheid en vertrouwen als basis
Een veilige sfeer is de basis voor een goede groepssfeer. Kinderen moeten zich vrij voelen om hun gedachten en gevoelens te delen, zonder angst voor afwijzing. Besteed daarom aandacht aan sociale vaardigheden, zoals luisteren naar elkaar, rekening houden met elkaar en omgaan met verschillen. Dit kan bijvoorbeeld door kringgesprekken of rollenspellen.
5. Reflecteer!
Neem regelmatig de tijd om samen met de groep te reflecteren. Hoe voelt iedereen zich? Wat gaat er goed? Wat kan beter? Reflectie helpt bij de bewustwording en biedt de kans om op tijd bij te sturen. Het versterkt ook het groepsgevoel, omdat kinderen elkaar beter gaan begrijpen en waarderen.
Op weg naar een Gouden jaar
De Gouden Weken zijn echt dé periode waarin je als leerkracht het verschil kunt maken. Door bewust aandacht te besteden aan groepsvorming, creëer je een veilig leerklimaat waarin kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Je legt de basis voor een heel schooljaar.
Dus, ben je startklaar voor het nieuwe schooljaar? Maak van deze eerste weken de gouden basis voor een prachtig, gouden jaar!
