Een paar jaar geleden, toen ik net met mijn eigen bedrijf begon, schreef ik in een blog over de gouden weken, dat het wat mij betreft een gouden jaar zou moeten worden. Later las ik over het belang van de zilveren weken, de periode na de Kerstvakantie. Is het een idee om dan nu over te gaan naar de Bronzen weken in deze weken?
De kracht van brons
Ik googlde even op ‘de kracht van brons’:
‘Brons is uitstekend bestand tegen verschillende weersomstandigheden. Het is corrosiebestendig en taai, maar kan tegelijkertijd goed bewerkt worden.’
Ja! Het klopt! Die laatste weken zijn vaak taai. En doordat een groep verschillend kan reageren op deze fase, is er inderdaad sprake van verschillende weersomstandigheden. Als je er bewust mee aan de slag gaat, je dan kun je voorkomen dat er corrosie ontstaat in jouw groep. Je kunt jouw groep dus op een positieve manier bewerken.
Dus, als we die laatste weken van het schooljaar, de Adjourningsfase, nu eens de bronzen weken gaan noemen? Wat is er dan nodig?
Kenmerken
Misschien is het eerst handig om te weten welke kenmerken tekenend zijn voor die weken:
- Kinderen kunnen gaan mopperen, want dat lijkt het afscheid minder zwaar te maken (vitten).
- Kinderen kunnen zich terugtrekken; een soort van losweken van de groep.
- Of juist elkaar meer dan ooit op gaan zoeken (klitten).
- De eerder gemaakte afspraken worden minder serieus genomen, want als we als toch niet samen verder gaan met deze juf of meester zijn de afspraken ook niet meer zo belangrijk. Er treedt dus een soort van normvervaging op.
- Sommige kinderen worden onrustiger, want er staat iets nieuws te gebeuren en iets nieuws is spannend.
Aandacht of toe-maar
Aandacht geven aan deze fase doe je door met de groep terug te kijken op de groepsmissie die jullie gemaakt hebben. Hopelijk heb je ‘m door het jaar heen regelmatig terug laten komen en is dit hét moment om te checken of jullie het gezamenlijke doel gehaald hebben. Maar ook door samen terug te kijken naar mooie momenten en misschien ook wel verdrietige momenten. Alles mag er zijn! Zo kun je het proces van afscheid nemen actief begeleiden.
Het is dus goed om specifiek aandacht te schenken aan deze fase. Aan de spanningen die er misschien zijn in de groep, maar ook de normen die je samen hebt opgesteld voor ogen te houden. Dat kan in deze weken vol met dingen die nog moeten, je energie die opraakt en dan nog de groep die aandacht vraagt knap lastig zijn. Je kunt dan momenten hebben waarbij je denkt: Toe-maar.
Ik zeg wel eens: ‘Ontwijk de ‘toe-maar’! Elke keer wanneer je ‘toe-maar’ denkt, zou je meteen aan je missie moeten denken. Draagt jouw ‘toe-maar’ daaraan bij, dan is het oké. Anders niet.
Want de ’toe-maar’ kan kinderen in verwarring brengen. ‘Huh?! Nu doen we ineens anders?!’ De structuur wordt anders, de afspraken doorbroken, waardoor er een soort van normvervaging optreedt. Wat er dan voor zorgt dat de groep zich anders lijkt te gaan gedragen. Los van alle spanningen die er al zijn. En zo beland je samen in een situatie die je niet wilt: onrust.
Een paar ideeën die je zou kunnen gebruiken tijdens deze bronzen weken:
Jongere kinderen
Voor de jongere kinderen (groep 1-2/3) is dit een idee:
Nodig de volgende leerkracht uit of iemand anders (directeur, IB-er: die vinden dat stiekem hartstikke leuk weet ik uit eigen ervaring) en laat de kinderen hun bijzonderheden van het afgelopen jaar vertellen. Deze activiteit zou je ook kunnen starten met een korte uitwisseling in tweetallen (Schoudermaatje). Maar je kunt het zo ook laten tekenen of zij vertellen en jij maakt er een soort van woordweb bij met plaatjes.
Oudere kinderen
In Goed van Start (Pennings et al., 2018) kwam ik een mooie vorm tegen om hier een activiteit van te maken. Het wordt ‘De Afscheidsvergadering’ genoemd en gaat als volgt:
- Pak het groepsdoel erbij dat je samen aan het begin van het schooljaar gemaakt hebt. Blik samen met de groep terug naar dat moment. Kunnen ze het zich nog herinneren? Welke andere herinneringen heb je?
- Geef de leerlingen DenkTijd.
- TweeGesprek Op Tijd: De kinderen vertellen om de beurt aan elkaar welke herinnering zij daaraan hebben.
- Een uitwisseling in viertallen (TweeVergelijk): elk tweetal vergelijkt de gedachten met een ander tweetal.
- De goede momenten worden gedeeld in de groep.
- En maak er dan samen iets beeldends van: tekeningen, een muurkrant, een digitale krant, videoboodschappen waar de herinneringen in terugkomen. Zo blijft het schooljaar voor eeuwig vastgelegd.
Trotsmuur
Wat in elke groep passend is, is het maken van een trotsmuur. Dit kan m.b.v. tekeningen, schrijfsels of knutselwerken. Als je terugkijkt op het afgelopen jaar, waar ben je dan het meest trots op? En hoe mooi zou het zijn dat als jij als leerkracht daar ook jouw bijdrage aan levert. Dan wordt het écht iets van de hele groep.
Ik ben benieuwd naar welke herinneringen er in jouw groep naar boven komen. Ben vooral nieuwsgierig naar de herinneringen waarvan jij dacht: Oh jaaaa! Of: Dat ze dát onthouden hebben, ik was het zelf alweer vergeten!
