Afgelopen week was ik, eigenlijk voor de laatste keer binnen het traject, in een groep 4. Een groep waarbij ik bij de eerste observatie dacht; het lijkt meer een groep 1-2 dan 4. Kinderen waren super impulsief. Wat ze dachten deden ze. En dat in een groep met 33 kinderen!
Bij mijn eerste observatie kwam ik ogen en oren tekort en de leerkrachten dus ook. Als er links aandacht aan iets werd besteed, ging het rechts zijn eigen gang en andersom.
Prikkels
In de eerste nabespreking gaven de leerkrachten aan dat er veel ‘prikkelgevoelige kinderen’ in deze groep zaten. Nu was er aan prikkels geen gebrek in deze groep. Als het de kinderen niet waren die ‘geprikkeld’ werden door de ander dan was er nog de drukte in het lokaal. De wanden hingen vol: van knustelwerkjes tot instructiekaarten. Tassen hingen aan de stoelen of lagen op de grond. Elk groepje had een soort van materialenbak op tafel, maar de materialen lagen er meer naast dan in de bak.
Regiefuncties
En ze hadden twee super zorgzame, lieve leerkrachten. En misschien zat daarin wel de sleutel naar een meer rustigere groep. De leerkrachten wilden, met alle goede bedoelingen, alles vóór zijn in de groep.
Maar om gedrag aan te leren, is het soms ook nodig om los te laten. Eigenlijk is het een kwestie van regiefuncties versterken. Regiefuncties maken dat je regie kunt nemen over je eigen gedrag. Je ontwikkelt regiefuncties door ervaringen die je opdoet. Dus hoe meer kinderen zelf doen en proberen, hoe meer ze leren (Van Loon, 2016).
Voor jou als leerkracht betekent dit dat je steeds moet afstemmen tussen ‘loslaten’, maar ook beschermen, steunen en stimuleren. Soms moet je als leerkracht je tong eraf bijten, even afstand nemen, kijken naar de situatie en proberen te zien wat het gedrag van een kind betekent. Je moet dus leren kijken naar wat een kind met zijn gedrag bedoelt of wat het op dat moment leert.
Zelfcontrole
De regiefunctie die deze groep te leren had was vooral Zelfcontrole.
Wat daar bijvoorbeeld onder valt?
– zelf een conflict oplossen
– jezelf kunnen stoppen
– op je beurt wachten
– op het juiste moment reageren op de ander
– nadenken voordat je iets doet of zegt
– luisteren naar een ander
En zo nog een aantal in het kader van ‘Ik doe wat ik wil doen’.
Een paar ideeën die je zou kunnen gebruiken tijdens deze bronzen weken:
Hoe leer je kinderen dit aan?
Vooral door te denken in kleine stappen en stap voor stap. Leren in de zone van de naaste ontwikkeling (Vygotski, 1926). Kleine stappen zijn belangrijk om positieve ervaring op te doen en zelfvertrouwen te ontwikkelen. Dus werken aan één doel en daarin zorgen voor positieve ervaringen en successen.
Wat werkt bij het aanleren van gedrag?
Het antwoord daarop is: Bekrachtigen en belonen van goed gedrag.
Volgens Bandura (1977) zijn mensen ‘cognitieve wezens’. Dit maakt dat zij korte termijn beloningen kunnen vervangen door lange termijn beloningen. En dus: lange termijnbeloningen kunnen gedrag sturen.
In deze groep zijn we dus gaan werken aan de regiefunctie Zelfcontrole in combinatie met belonen van gedrag. De groep kan blokjes verdienen als ze zich aan de afspraken op de T-kaart houden (lees: het gedrag laten zien). De T-kaart is bedoeld om gewenst gedrag aan te leren. De leerkrachten zijn gestart met twee afspraken en hebben daar samen met de kinderen T-kaarten van gemaakt:
Bij de laatste observatie van dit jaar, was het prachtig om te zien hoe de groep zich ontwikkeld heeft op ogenschijnlijk eenvoudige vaardigheden: het klaarzitten voor een instructie. Om klaar te zitten voor de instructie is de leerkracht heel duidelijk:
‘Je hebt je bronnenboek op tafel.
Je hebt je werkboek op tafel.
Je hebt een pen op je tafel.
En dat is het.
En… de tijd wacht niet op jullie.’
De overbodige prikkels zijn weggenomen in de klas. Alles wat niet direct iets toevoegde aan de lessen, was weggehaald van de muren. De tassen blijven voortaan op de gang. De bakken op tafel zijn alleen gevuld met materialen die écht noodzakelijk zijn.
Dat de tijd niet op hen wacht, kwam ook naar voren in het gesprek met de directeur:
’Nicole, ik vind dat we er nog niet zijn. Jij?’
‘Nee, met deze groep is nog veel meer te bereiken. Ik zou volgend jaar graag met Klasse(n)Pad in deze groep aan de slag gaan.’
‘Ja! Ik ook. Dat gun ik deze groep én de nieuwe leerkrachten ook!’
En dus, starten we na de zomervakantie gewoon dóór. Nee, niet opnieuw. We gaan verder waar we gebleven waren, maar wel met een nieuwe missie, bouwstenen en T-kaarten. En van daaruit gaan we verder bouwen.
De nieuwe leerkrachten ook al gesproken. Die staan te popelen om te beginnen. Zo heerlijk die betrokkenheid. k weet het zeker: dit wordt een nóg fijnere groep! We geven de groep dus extra tijd om de vaardigheden die ze nodig hebben te leren. De tijd wacht niet, maar binnen de tijd die je hebt kun je er wel voor zorgen dat je de goede dingen doet. En ja, dát ‘kost soms meer tijd’. Dus tja, wacht de tijd dan? Misschien toch wel.
Wil jij ook doorpakken op waar jouw collega met de groep gebleven is, maar weet je nog niet goed hoe?
Neem dan even contact met me op!
