…Ofwel; Deep Democracy.

In deze meivakantie, met heerlijk weer, heb ik het mezelf gegund om me twee dagen onder te laten dompelen in Deep Democracy. ‘In wat?’, hoor ik je denken. ‘Waar ligt dat? Nog noooit van gehoord!’. Laat je dan voor nu even meenemen in de bubbel waar ik nog steeds in lijk te zitten en ook voor even niet meer uitwil. Mocht je niet te lang willen wachten op de vraag wat het is, dan zal ik je niet langer in onwetendheid laten. Deep Democracy is een filosofie, theorie en methode in één die de taal en technieken geeft om de onderstroom in groepen zichtbaar en hanteerbaar te maken (Kramer, 2017). Deep Democracy is begin jaren ’90 ontstaan in Zuid-Afrika en ontwikkeld door Greg en Myrna Lewis. Zij kregen de opdracht om een elektriciteitsbedrijf om te vormen van een racistische, op apartheid gestoelde organisatie, naar een niet-raciale organisatie en hebben daar een technieken en gespreksmodellen voor ontwikkeld. Deep Democracy is erop gericht dat ‘dát wat gezegd moet worden, gezegd kan worden.’ Het is Democractisch omdat het benadrukt dat elke invalshoek ertoe doet en dat de kwaliteit van besluiten het hoogst is wanneer zowel de meerderheids- als de minderheidsstem benut wordt. Ofwel; de wijsheid van de minderheid. Daarnaast is het Deep omdat het op een heel praktische manier werkt met diepere emoties en bewustzijn in een groep.

Afgelopen maandag en dinsdag zat ik dus om half 8 al in de auto op weg naar een prachtige lokatie in Baarn. Heerlijk in de bossen, goed voor een heerlijk vakantiegevoel, maar waar hard gewerkt werd.

 

De training was super! Een relaxte sfeer, een super trainer in de persoon van Danielle Braun, corporate antropoloog. Zij nam ons mee in de filosofie van Deep Democracy. Overigens was die ‘ons’ al een aparte ervaring op zich; voor het eerst in mijn leven een training zónder mensen uit het onderwijsveld. Ai, dat was even schrikken in het begin. Tijdens het voorstelrondje kwamen functies naar voren waar ik het bestaan niet eens wíst. Maar goed, we kwamen allemaal met hetzelfde doel en dat maakt meteen het ‘weefsel van de groep’. Volgens Deep Democracy is het weefsel van de groep ‘alles wat in de groep zit’. We zijn gewend om naar een groep te kijken als een verzameling individuen. Deep Democracy stelt een heel andere manier van kijken voor; de groep als een levend geheel van relaties tussen mensen. Want;

‘Een mens is niet los verkrijgbaar. Ik ben in de groep en de groep is in mij. Ik ben in de wereld en de wereld is in mij. Ik ben, want wij zijn.’

Dit betekent dus ook dat niet het individuele kind in jouw groep het succes of verlies van de groep bepaalt, maar de samenhang tussen alle gedragingen, emoties, gedachten en ervaringen. De roltheorie van Mindell is gebruikt om de de nieuwe taal voor groepsprocessen vorm te geven. Een rol verwijst namelijk naar alles wat er in de groep kan zijn, zoals gedachten, thema’s, ideeën, meningen, gedragingen, dromen, archetypen etc.  Alles wat iemand voelt, doet of vindt is een onderdeel en daarmee ook een rol in de groep. Bij Deep Democracy gaat het om het groepsbewuste en het groepsonbewuste; dat wat boven en onder de waterlijn van de ijsberg zit. Wanneer de rol ’tekst’ krijgt en uitgesproken wordt in de groep, komt die informatie in het groepsbewuste. Rollen die geen ‘zendtijd’ krijgen, zitten in het groepsonbewuste. Ze zijn er dus wel, maar nog niet iedereen is ervan op de hoogte. Ze zijn wel aanwezig, maar niet bewust. Alle rollen samen vormen het weefsel van de groep

Wanneer je de theorie van Deep Democracy op jouw groep legt, kun je dus anders naar jouw groep gaan kijken. Het zijn geen individuen, maar rollen die samen het weefsel van de groep vormen. Dit verklaart ook waarom, wanneer dat ene drukke kind de groep verlaat, er een ander kind met druk gedrag naar boven ‘plopt’. De rol ‘druk’ is namelijk groter dan het individu en is onderdeel van het weefsel van de groep. Het duurt dus niet lang voordat het volgende kind met ‘druk gedrag’ naar boven ‘plopt’.  De kunst is dan de waterlijn te laten zaken en te kijken wat er in het groepsonbewuste speelt.

Bij de ijsberg worden zaken die niet uitgesproken worden ‘vissen’ die in het water van de groep zwemmen; in het groepsonbewuste. Kleine visjes zijn kleine meningen, botsingen tussen kinderen die je als leerkracht met een goede vraag wel naar boven kunt halen.  Wanneer je deze vissen niet weet te vangen als ze nog klein zijn en zij belangrijke informatie voor de groep met zich meedragen, zullen ze groeien en zich aan allerlei onderwerpen vastbijten. Net zolang tot het grote haaien zijn geworden. Haaien maken de onderstroom gevaarlijk, waardoor de samenwerking soms onmogelijk wordt.

Neem een groep waarin in het weefsel van de groep autonomie een thema (lees: rol) is; kinderen willen graag een bepaalde mate van zelfverantwoordelijkheid m.b.t. het maken van hun werk. De leerkracht heeft echter de touwtjes strak in handen en bepaalt strak waar wel en niet aan gewerkt mag worden in een bepaalde tijd. Wanneer je als leerkracht merkt dat er veel gemopperd wordt tijdens het zelfstandig werken, er achterover geleund wordt, opdrachten niet uitgevoerd worden, is dit het teken dat de kinderen in de onderstroom gedoken zijn. Ze zitten op de sabotagelijn: gebruiken bijvoorbeeld smoesjes om het werk niet te maken, gaan opzettelijk tegenwerken, vertragen of soms zelfs staken. De vissen zijn dus haaien geworden en er ontstaat een onwerkbare situatie.

De kunst is dan om de waterlijn te laten zakken, dus het groepsonbewuste naar boven te krijgen. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door de groep ‘een weerbericht’ te geven. In een ‘weerbericht’ geef je op neutrale wijze weer welk gedrag en herhalingen je in je groep waarneemt. Dit doe je zonder mening, analyse, goedkeuring of afkeuring. Gewoon opsommen en teruggeven wat er in de groep is aan edge-gedrag en welke dingen rondcirkelen. Na het weerbericht ben je stil en en wacht je af. Het effect zal zijn dat kinderen zich plotseling bewust worden van wat ze doen. Het edge-gedrag komt in het groepsbewuste, waardoor iedereen zich opnieuw moet gaan verhouden tot deze inzichten en moeten bepalen wat ze ermee gaan doen.

Dit even voor nu. Het weerbericht voor de komende dagen ziet er nog prima uit. Ik zou zeggen: Geniet ervan! En… mocht je in de vakantie je gedachten hebben laten gaan over waar je nog niet zo tevreden over bent in jouw groep, probeer dan eens voor jezelf te analyseren welk sabbotage-gedrag je ziet en geef jouw groep een ‘weerbericht’, dan verdwijnen de donkere wolken.

Mijn conclusie; ik blijf nog even in de bubbel. Kan nog een heleboel blogs vullen met Deep Democracy, wil door met Level 2 en 3. Dit is zo’n verrijking, zo’n cadeautje! Over cadeautje gesproken, we kregen op de tweede dag ook het nieuwste boek van Danielle Braun ‘Da’s gek’. Nu heb ik er twee! Nou ja, voor korte tijd, want één exemplaar gaat naar Jelly waar ik in de vakantie ook nog een super ‘hei-dag’ mee heb gehad in Almere. Klopt, daar is geen hei, maar er zijn wel prachtige ideeën opgebloeid! Het klinkt gek (oh nee, niks is gek) maar ik ben zo ‘dankbaar’ voor deze meivakantie. Vol energie verder!