Wanneer jij het als leerkracht belangrijk vindt dat er rust is in de klas en dit als norm stelt, moet je ook duidelijk zijn over wat het dan precies inhoudt. Want, wat betekent ‘rust’ of ‘rustig’? Dit kan voor iedereen een andere betekenis hebben. Voor mij betekent ‘rustig’ dat kinderen best zachtjes mogen overleggen, maar voor een ander kan het betekenen dat het echt helemaal stil moet zijn in de klas. Dus wanneer je als leerkracht, liefst samen met de groep, bepaalt dat het rustig is in de klas moet je ook weten hoe het eruit ziet en wat je hoort. Vanuit Klasse(n)Kracht® gebruiken we hier een handig hulpmiddel voor, de T-kaart. Daarmee maak je meteen duidelijk wat de afspraak is, wat je dan ziet en wat je hoort bij die afspraak. En vervolgens kun je de afspraak, of de norm ook toespitsen op verschillende situaties. Want, is ‘rustig’ bij zelfstandig werken hetzelfde als bij samenwerken?

Om de waarde te stimuleren als norm, zul je het moeten onderwijzen. Onderwijzen in de zin van gesprekken met de kinderen voeren over hoe het eruit ziet, maar ook zeker waarom iets belangrijk is. ‘Rustig’ is belangrijk om je goed te kunnen concentreren op je werk. Erover praten en nadenken is stap één, het daadwerkelijk ook doén is stap twee. Je gaat dus samen met de groep oefenen wat rustig is. Door voor te doen, na te doen in passende situaties en de norm als het ware in verschillende situaties te ontleden, leren kinderen pas echt wat ‘rustig’ is. Maar ook zelf het rolmodel daarin zijn. Dus als de klas rustig aan het werk is en een collega komt wat vragen, reageer dan ook rustig of fluisterend. Jij als leerkracht bent het voorbeeld.

Dit is in de praktijk vaak het lastigst. Een voorbeeld: De afspraak is dat de groep rustig werkt tijdens het zelfstandig werken. Je hebt met de groep afgesproken dat rustig is: je mag met een fluisterstem overleggen met je buur. Bij één tweetal gaat het volume steeds meer omhoog, maar ze zijn ook zó goed aan het werk dat je het als leerkracht zijnde maar even toestaat.

Wat er dan eigenlijk gebeurt, is dat de norm ondermijnd wordt. Gevolg: steeds meer buurtjes gaan harder praten en het wordt onrustig in de klas. Totdat bij de leerkracht de maat vol is en gaat eisen dat er in complete stilte gewerkt moet worden. Herkenbaar?

• Beter is om non-verbaal aan het tweetal te laten merken dat je het volume niet accepteert door bijvoorbeeld het fluistergebaar te laten zien.
• Dit bekrachtigen met: ‘Ik verwacht dat er rustig gewerkt wordt.’
• Er daarna meer gewicht aan geven: ‘Zijn er buren die zachtjes overleggen?’.
• De klas in kijken, het tweetal nog even negeren en opnieuw laten zien wat de verwachtingen zijn.
• Zeg vervolgens: ‘Jurre en Sjoerd, fijn dat jullie zo zachtjes overleggen, dank je.’
• Als het pratende tweetal door blijft gaan, vraag je om op een later moment bij je te komen of geef je een waarschuwing. Afhankelijk van wat de consequenties zijn die je afgesproken hebt.