De coachingskalender van maandag 15 mei meldt: Een irritant mens is een mooi cadeau. Huh? Ik moest het even op me in laten werken toen ik het las. Dat was maar kort, want de nieuwsgierigheid naar wat er op de achterkant van het blaadje stond was té groot. Het woord irritant wekt bij mij op de een of andere manier altijd irritatie op én een heleboel vragen; Hoezó ‘irritant’! En wát is er dan irritant? Daar ben ik dan altijd wel nieuwsgierig naar. Collega’s of kinderen kunnen dat soms ook zo maar eruit flappen: Ja, hij (of zij) deed zó irritant! Ja, maar wát dan? Nou….uh, gewoon! En dan komt het:
‘Ze zijn zó onverschillig! Het maakt ze allemaal niet uit wat ze doen, laat staan wat ík doe!’ Irritatie is vaak ergernis om hoe iemand doet, de dingen die gezegd worden. Toch kan irritatie ook positief zijn. Het zegt namelijk iets over de grenzen; er gebeurt iets wat over de grens gaat. Als ik leerkrachten vraag wát er irritant is en ik vraag door, dan komen we vaak uit op ‘de grens’. Een kind in de groep gaat de grens van de leerkracht over. Wanneer je irritatie negeert en er niks mee doet, kan dit leiden tot boosheid of woede. En eigenlijk nóg meer irritatie. Vaak begrijpt degene met wie ik in gesprek ben ook niet waarom een ander daar geen last van heeft of het gedrag niet ziet.
Dit alles heeft te maken met de kunst van zelfanalyse; kijk naar de ander en dan naar jezelf. Wat een mooie oefening is, is om het gedrag van die ander eens te analyseren. Wat doet degene? Wat is concreet het gedrag waar jij je aan irriteert. En vraag jezelf vervolgens af of dit gedrag ook een Kwaliteit zou kunnen zijn.
Als je de kwaliteit bij het gedrag gevonden hebt, moet je jezelf eens afvragen of dit een kwaliteit is die jij bij jezelf zou verafschuwen. Als dit zo is, dan kun je dit volgens de Kernkwaliteiten van Offman als jouw Allergie beschouwen.
En dan is het interessant om de het Kernkwadrant (Offman, 2007) te gaan vullen:
Als de Allergie ‘onverschilligheid’ is, is het positief tegenovergestelde ‘zorgzaamheid’. Dit is dan de Kernkwaliteit. Schiet de de zorgzaamheid door, er is teveel van het goede, dan kom je in je Valkuil terecht. De Valkuil bij een teveel aan onverschilligheid is ‘betutteling’. Het positief tegenovergestelde van ‘betutteling’ is ‘loslaten’. Dit is dan de Uitdaging; dat wat je te doen hebt en tevens een goede aanvulling op de Kernkwaliteit. Het houdt je in evenwicht.
Om even terug te komen op het voorbeeld; de leerkracht gaf aan dat ‘onverschilligheid’ de Allergie was. De Uitdaging, dus dat wat de leerkracht te doen heeft, is ‘loslaten’. Dat lijk geen eenvoudige opgave, maar soms kunnen de mensen aan wie je het meest irriteert, je beste leermeester zijn. Want volgens de kernkwadrantentheorie reageer je op een doorgeschoten kwaliteit van de ander.
Wil je ook eens puzzelen met Kernkwadranten? Bedenk dan wel dat je een een Kernkwadrant alleen van jezelf kunt maken. Wil je ‘puzzel’ delen? Of heb je ideeën over het werken met Kernkwadranten op school, laat dan een berichtje achter.
