Je herkent het vast: je start het schooljaar met een vliegende start. Samen met de klas hebben jullie een groepsmissie opgesteld waar iedereen achterstaat. Jullie hebben afspraken gemaakt waarvan je dacht: Dit is een stevige basis. Maar dan… een paar maanden later merk je dat die missie ergens op de achtergrond is verdwenen. Afspraken worden genegeerd, de energie is anders, en je vraagt je af: Hoe houden we het vuur brandend? Deze tijd periode van het jaar is een mooi moment om dat weer eens onder de loep te nemen.
Het verschil tussen vastleggen en beleven
Afspraken die in de la belanden of als behang in de klas hangen, zijn als nieuwjaar voornemens: goed bedoeld, maar vaak niet praktisch genoeg om vol te houden. Wat je wilt, is dat afspraken niet alleen vaststaan, maar dat ze gevoeld en doorleefd worden. Ze moeten onderdeel worden van de dagelijkse dynamiek in de klas. Dat begint met het erkennen dat een missie en afspraken niet statisch zijn. Ze hebben onderhoud nodig, net als een tuin. Zonder aandacht groeien er onkruidjes, en voor je het weet, verdwijnen de mooie bloemen.
Concreet maken: hoe blijf je elkaar herinneren?
Zorg ervoor dat de missie zichtbaar blijft. Hang ’m op een plek waar iedereen ’m dagelijks ziet, maar wees creatief. Wat dacht je van een fotowand met situaties waarin jullie missie tot leven komt? Of een missieposter die elke maand door een ander kind wordt versierd en aangevuld?
Afspraken mogen ook een speels karakter hebben. Laat de groep bijvoorbeeld ‘missiemomenten’ spotten: elke keer als iemand iets doet wat past bij de missie, wordt dat benoemd. Je kunt ook een complimentenpot maken waarin leerlingen voorbeelden stoppen van hoe anderen de missie in praktijk brengen. Aan het eind van de week haal je er een paar uit en lees je ze voor.
Vier de missie
Eén van de krachtigste manieren om de missie levend te houden, is door succesmomenten te vieren. Dit hoeft niet groots te zijn. Simpele, regelmatige vieringen hebben vaak meer impact. Is er een afspraak die lastig is om na te leven, maar die nu goed wordt nageleefd? Maak er een compliment van, of bedenk een klein ritueel om het te vieren. Misschien een ‘high-five ronde’ door de klas, een gezamenlijk lied dat jullie zingen of een extra energizer. Het gaat er niet om, dat het perfect moet zijn, maar om de vooruitgang zichtbaar maken.
Blijf ademen; reflectie en bijstellen
Neem regelmatig de tijd om met je klas terug te kijken: Hoe gaat het met onze missie? Zijn de afspraken nog haalbaar? Moeten we iets aanpassen? Laat de groep hier ook inspraak in hebben. Kinderen voelen zich veel verantwoordelijker voor iets waar ze zelf aan mogen sleutelen. Plan bijvoorbeeld iedere maand een kort moment waarin jullie samen reflecteren. Wat gaat er goed? Waar knelt het? Wat zou er beter kunnen? Hoe pakken we dat samen aan? Je zult merken dat dit niet alleen de missie versterkt, maar ook de groep dichter bij elkaar brengt.
Houd het speels
Tot slot: een beetje humor en speelsheid kan wonderen doen. Maak eens een dag van de week tot ‘missiedag’. Laat kinderen iets geks doen dat aansluit bij de missie, zoals een ‘grapjassen-afsprakendag’, waarin iedereen op een grappige manier laat zien hoe goed ze de afspraken kunnen naleven. Het mag luchtig zijn! Juist dat speelse element maakt het makkelijker om vol te houden.
‘Ook humor wordt door leerlingen gewaardeerd. Zowel de helderheid en enthousiasme van de leraar zijn kenmerken die volgens onderzoek geen rechtstreeks verband hebben met leerwinst maar wel belangrijk zijn voor een positief leerklimaat. Eerst en vooral is een enthousiaste en heldere leraar een rolmodel voor zijn leerlingen, in lijn met de sociale leertheorie van Albert Bandura. Na verloop van tijd imiteren leerlingen de attitudes en waarden van hun ‘leermeesters’. Daarnaast is er ook ‘emotioneel besmettingsgevaar’: de glimlach op het gezicht van de leraar kan zomaar (en gratis) overwaaien naar de leerling.’
Surma et al., Wijze lessen (2019)
Door deze stappen toe te passen, maak je van de missie en afspraken geen vergeten papieren tijger, maar een levend, ademend onderdeel van je klas. Want een groep is pas echt een groep als iedereen zich verbonden blijft voelen met wat jullie samen hebben opgebouwd.
