Soms kom je een klas binnen en zie je meteen: hier gebeurt veel. Heel veel. Dat was precies het geval in deze groep 3. Een klas vol enthousiaste, energieke kinderen die overal bovenop zaten. Nog voordat de leerkracht haar zin had afgemaakt, waren ze al bezig. En niet altijd op de manier die bedoeld was.
De leerkrachten hadden voor de kerstvakantie alles uit de kast gehaald, maar ze zagen door de bomen het bos niet meer. “We moeten iets, maar wat?” vroegen ze zich af. Dus kwam de vraag of ik mee kon komen kijken. En wat ik zag, was een klas vol puppy’s. Enthousiast, betrokken, maar ook snel afgeleid en soms oncontroleerbaar. En dan waren er nog twee kinderen met externaliserend gedrag: schreeuwen, onder de tafel duiken, heftige reacties. De groep reageerde daar vervolgens weer sterk op, wat de leerkracht in een constante spagaat bracht. Reageren op de groep? Op de afspraken? Of op de twee kinderen?
Impulsbeheersing als sleutel
We zijn aan de slag gegaan met ‘de rem in jezelf’ een thema uit Klasse(n)Pad. Want als kinderen moeite hebben om zich aan afspraken te houden, ligt het vaak niet aan de afspraken zelf, maar aan het vermogen om te remmen. Hoe houd je jezelf in als je ergens vol in zit? Hoe merk je dat je te snel gaat?
De school werkte al met een missie, afspraken en andere tools van KlassenPad. Ook met groepsbeloningen als afspraken goed liepen. Maar de leerkrachten gaven aan dat ze nauwelijks aan beloningen toekwamen.
“Waar moeten we ze op belonen? Voor ons gevoel gaat er niets goed.”
Toch bleek er een ingang: kinderen helpen om hun eigen rem te ontdekken.
De impact van ‘de rem’
Afgelopen week was ik weer in de klas. En wat ik zag, was een wereld van verschil. De leerkracht straalde. Waar de groep eerder direct reageerde op de twee kinderen met externaliserend gedrag, gebeurde dat nu nauwelijks meer. De leerkracht gebruikte één zin op het juiste moment: ‘Waar is jouw rem?’
En het werkte. Kinderen hadden in de weken daarvoor geoefend met hun eigen rem. Ze hadden ontdekt waar die zat: in hun hoofd, in hun voeten, in hun armen. En doordat ze daarmee bezig waren geweest, konden ze hem ook daadwerkelijk ‘inzetten’.
Toen een jongetje boos werd en begon te schreeuwen, werkte de rest van de klas gewoon door. Geen reactie. Geen golf van onrust die zich door de klas verspreidde. En dat was een enorme stap vooruit.
Spelenderwijs oefenen met impulsbeheersing
Impulsbeheersing is een uitdaging voor jonge kinderen. Maar door het op een speelse manier aan te pakken, kun je ze helpen die rem te vinden én te gebruiken. Een paar leuke oefeningen:
Stopdans met een twist
Muziek aan, kinderen dansen. Maar in plaats van zomaar te stoppen als de muziek stopt, moeten ze eerst een opdracht uitvoeren: ‘Raak je neus aan voordat je stilstaat’ of ‘Denk eerst aan je rem voordat je stopt’. Dit helpt ze bewust te worden van het moment tussen actie en reactie.
De langzame race
Kinderen doen een ‘race’ waarbij degene die het ‘langzaamst’ de finish bereikt, wint. Dit vergt controle en bewust remmen.
Denk-voor-je-doet-kaarten
Maak kaartjes met situaties: ‘Je wilt door de klas roepen, maar wat kun je eerst doen?’ of ‘Je ziet iets leuks, maar mag je dat meteen pakken?’ Laat kinderen hun rem oefenen door eerst na te denken.
De 'rem-knop'
Laat kinderen bedenken waar hun ‘rem-knop’ zit. In hun hoofd? In hun handen? In hun buik? Laat ze een klein gebaar bedenken (bijvoorbeeld op hun hoofd tikken) om hun rem te activeren.
Kleine stappen, groot effect
Door de focus te leggen op impulsbeheersing en kinderen een eigen strategie te geven, kun je veel rust creëren in een groep. Het mooie is: kinderen vinden het leuk om hiermee aan de slag te gaan. En leerkrachten krijgen weer grip op de groep.
Deze groep 3 heeft in een paar weken tijd enorme stappen gezet. En dat geeft hoop. Want als een klas vol ‘puppies’ hun eigen rem kan vinden, dan kan elke groep dat! 🚦
Mooi verhaal en leuke voorbeelden van rem-bewustwordings-activiteiten!
Dank je Annelies!
Vind het zó super om te zien dat als leerkrachten er écht mee aan de slag gaan, ze in een korte tijd écht meer rust in de klas krijgen.
En wat extra voorbeelden zijn altijd helpend denk ik.😉