De laatste weken, hoewel het er nog acht zijn hier in het Zuiden, zijn begonnen. Je merkt het aan alles; gebroken weken door Hemelvaart en Pinksteren. Maar ook de leuke dingen die nog georganiseerd gaan worden. Elk jaar weer wordt geprobeerd om niet alle leuke activiteiten naar het einde van het schooljaar te schuiven, maar soms is het gewoon niet anders. Dit is natuurlijk wel het uitgelezen moment om eens te checken hoe het met de sociale verhoudingen in jouw groep gesteld is. Zijn er andere ‘kliekjes’ als aan het begin van het jaar? Zijn er nieuwe vriendschappen ontstaan? Zijn er nog steeds kinderen die ‘buiten’ de groep staan? Om het antwoord op die vragen te vinden, kun je gebruik maken van sociometrie.

Sociometrie is eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende methoden
om de sociale structuur van de groep in kaart te brengen. Één van de methoden is elk kind vier vragen te stellen:
– Met wie kun je goed samenwerken?
– Met wie wil je liever niet samenwerken?
– Met wie speel je graag?
– Met wie wil je liever niet spelen?
 
Een sociogram is het makkelijkst te maken vanuit een sociomatrix. Dit is een weergave van het onderzoek in een tabel. In de tabel zie je direct welke kinderen populair zijn (vaak gekozen) en welke kinderen buitengesloten (alleen maar negatief). Ik start dan ook vaak bij de begeleiding van een groep, na de intake, met het uitwerken van een sociomatrix in een sociogram. Bij de groepen die ik begeleid zeggen leerkrachten vaak; doe jij dat maar. Het fijnste is toch een sociogram zelf uit te tekenen, omdat je dan meteen een goed beeld van de groep krijgt; de groep gaat leven. Dus de eerste keer doen we het samen en de keer daarna doet de leerkracht het zelf. Om in een korte tijd de kinderen de keuzes te laten maken, maak ik gebruik van www.sometics.nl. Wanneer je de kinderen de vragen in laat vullen, krijg je een mooi overzicht van de keuzes.
 

Vervolgens teken ik de uitkomsten uit; het sociogram. Dit is een grafische weergave van de onderlinge verhoudingen in de groep.

Je ziet dan in één oogopslag welke kinderen populair zijn, welke kinderen genegeerd, of er kliekjes zijn of welke kinderen alleen voor elkaar kiezen (paren).  Het ziet er ingewikkelder uit dan het is. Hoewel? Deze is wel erg duidelijk:

 Maar waarom nu nog? In deze laatste weken? Juist in deze laatste weken heb je vaak momenten waarbij de groep in groepjes opgedeeld moeten worden. Denk aan een juffendag (of meesterdag), een uitstapje, een schoolkamp. Het is dan erg handig om te weten hoe de onderlinge verhoudingen zijn in de groep. Ik hoor de reacties al wanneer de leerkracht van het voorbeeld zou zeggen :”Ik heb gemengde groepjes gemaakt. Jongens en meisjes zitten bij elkaar.” Wat denk jij dat de reactie zal zijn? Je wilt tijdens het schoolreisje ook niet dat er kliekjes samen op pad gaan en er één leerling verloren door de speeltuin of het pretpark loopt.

Met het sociogram heb je in één oogopslag duidelijk hoe jouw groep eruit ziet. En, ook in de laatste weken is een positieve groep een feestje om mee te werken. Zo werk je samen met de klas naar een gezellige afsluiting van het schooljaar toe!   Nu even naar het schoolreisje. Stel dat je dit sociogram niet maakt en je zou Lotte bij Sarah, Julia en Fatima in één groepje door de dierentuin laten gaan. Wie zou er dan een leuke dag hebben?