Gisteravond, Wie is de mol? Het enige programma wat ik moét zien of waarbij ik de volgende dag meteen even Uitzending-gemist moét kijken. Heerlijk om mezelf kwijt te raken in speuren naar opvallende zaken, kandidaten die wel erg onhandige acties hebben of die zich juist op laten gaan in de groep. Ze sluiten bondjes met de een en soms ook bondjes met de ander. Nooit wetende of ze op het goede spoor zitten. En dan komt het moment van de executie, vragen beantwoorden over de mol. Wie het minst aantal vragen goed beantwoordt, moet helaas naar huis. Dus: hoe goed denk jij de mol te kennen? Zelf speur ik heerlijk mee. Mijn belangrijkste doel; zorgen dat er geen tunnelvisie ontstaat!
Tunnelvisie, zo herkenbaar ook in groepen. In mijn begeleiding van leerkrachten met dynamische groepen kom ik het zó vaak tegen; de tunnelvisie. Wanneer ik bij de intake uit pluis waar het probleem zit, kom ik negen van de tien keer bij ‘dat ene kind’ terecht. En ‘dat ene kind’, daar kan de leerkracht vaak genoeg over vertellen. Soms zelfs zoveel dat ik bijna de indruk krijgt dat het ’t enige kind in de klas is.
Afgelopen week had ik een gesprek met een leerkracht. Het probleem was volgens haar één jongen in de groep. Op mijn vraag wat zij de jongen zag doen of horen zeggen kwam een heel duidelijk antwoord: ‘Niets!’ Ik herhaalde het antwoord: ‘Niets!’. ‘Nou ja, niets. In ieder geval niet wat hij zou moeten doen!’
Oké, dit antwoord was duidelijk. De jongen deed in ieder geval niet wat de leerkracht van hem verwachtte. Tijdens de intake bleven we maar rondcirkelen rondom het gedrag van die ene jongen. Steeds als ik dacht; hé, nu komt ze bij de groep! Ging ze in haar verhaal weer terug naar ‘die ene jongen’.
Tijdens mijn observatie in de klas, was het gedrag van deze jongen mij ook opgevallen. Hij was inderdaad met van alles bezig, behalve met zijn aandacht bij de instructie of bij de opdrachten te houden. Hij keek veel rond, snel afgeleid, weer even aan het werk en weer afgeleid. Maar… ik zag nog meer. Wanneer hij rondkeek, was er steeds oogcontact met twee andere jongens. Tijdens de instructiekring, fluisterden ze naar elkaar en keken dan richting die ene jongen. Tijdens de verwerking, de kinderen mochten zelf een plek kiezen voor de verwerking, gingen de twee jongens zo zitten dat ze niet direct in het blikveld van de leerkracht zaten, maar die ene jongen wel goed konden zien.
Hmmz….. wat was hier aan de hand? Het leek wel of er twee mollen in de klas zaten.
Twee mollen die de boel aan het saboteren waren; grapjes maken door te seinen, smoesjes bedenken wanneer de leerkracht vroeg waar ze om zaten te lachen. Lachen om grapjes die richting die ene jongen gemaakt werden. Maar, ze deden het zo bedekt, dat de leerkracht het niet in de gaten had. En de jongen; die kón zijn aandacht niet bij de instructie of de opdracht houden, want de mollen konden ‘zomaar’ toeslaan. Het was een alles behalve veilige situatie voor hem.
In de nabespreking gaf ik de leerkracht terug wat ik gezien had. Ze was verbaasd! Zo had ze het nog nooit gezien of bekeken! Haar ’tunnelvisie’ was alleen gericht op die ene jongen. Hij liet gedrag zien, wat opviel en wat haar irriteerde. De twee mollen waren de rustigere jongens in de klas. Ze waren soms wat rebels of ondeugend, maar dat zij aan het ‘mollen’ waren, dat was nog niet in haar opgekomen.
Vervolg: de leerkracht is in gesprek gegaan met de kinderen. Het waarom? Het was zo gegroeid. Een soort van actie-reactie. Het sabotagegedrag was volgens de jongens een spel. Ze hadden niet in de gaten dat de ander er zich niet veilig door voelde. Want ‘hij lachte ook terug’. Door samen in gesprek te gaan kwam er veel naar boven. Wat zich onder water afspeelde, was ook ‘het elkaar niet echt kennen’. De leerkracht is aan de slag gegaan met kernkwaliteiten in de groep. Welke kwaliteiten heb je zelf en welke zie je bij de ander? En, als die ander deze dan bij jou ziet, herken je jezelf daar dan in?
Herken jij ook mol-gedrag in jouw groep? En hoe goed ken jij jouw mollen? Wat zie je en hoor je kinderen doen? Laat een berichtje achter, ondertussen ga ik me voorbereiden op de finale: Wie is de mol??
