Puzzelen, ik ben er gek op. En dan puzzelen in de breedste zin van het woord. Want die van Jan van Haasteren die ik van plan was met de Kerst te gaan maken, ligt nog steeds onaangeroerd in de kast. Inmiddels is er ook een nieuw exemplaar bijgekomen; het sprookjesbos van de Efteling. Deze zit nog netjes verpakt in het folie. Ik was van plan om in de meivakantie de ‘kerstpuzzel’ te gaan maken, maar helaas, weer niet gelukt. Ik vind dat ik als ondernemer eigenlijk alleen maar vakantie heb als ik weg ben. Stomme gedachte natuurlijk, maar zo werkt het bij mij. Maar heb wel wat rustiger aangedaan; tot een uurtje of 14.00 werken en daarna was het lees-, rommel-, sport-, wandel of kletstijd. En ik vond het prima, het gaf me ook rust.
Puzzel
Als ondernemer, want ja dat ben ik nu hè, heb ik van thuis uit een ‘slecht’ voorbeeld gehad. Mijn ouders hadden een woninginrichtingszaak en er was altijd wel werk te doen. Als klein meisje hielp ik mam al mee om de stalen die uit de collectie waren eruit te halen, later rekende ik voor pap de bonnen uit. Op zo’n rekenmachine mét rol. Hartstikke leuk! Vooral als ik ergens een foutje maakte en geen idee had waar die fout dan zat. Kon ik weer helemaal opnieuw beginnen met tikken. Eigenlijk ook een soort van puzzelen.
Van Dale:
puz·zel (de; m; meervoud: puzzels)
1(moeilijke) opgave als tijdverdrijf
puz·ze·len (puzzelde, heeft gepuzzeld)
1zich met puzzels bezighouden
2nadenken over een oplossing
Nieuwe plek
Ik heb enorm veel zin in deel 4 van het schooljaar. Jij ook? Of ben je ook aan het puzzelen geslagen om iedereen weer een goede plek in de klas te geven. Ik weet dat veel leerkrachten de vakantie gebruiken om na te denken over nieuwe plaatsen in de klas. En ik weet uit eigen ervaring dat dit soms ook echt een puzzel is, want als je Bart naast Bart zet, weet je zeker dat er van rustig werken niks terecht komt. Maar zet je Anne naast Bart, dan krijg je gedoe omdat Anne niet naast een jongen wil zitten. En waar zet je Sam neer, want die kan tijdens het buiten spelen ineens zo boos worden en die boosheid nog even mee de klas innemen. Kinderen lijken soms wat bang voor hem te zijn. En zo wordt het een hele puzzel om het weer voor elkaar te krijgen om iedereen een plek naar wens te geven.
Matchen of stretchen?
De vraag is eigenlijk: ga je kinderen matchen of laat je ze stretchen? Ofwel… Geef je de kinderen een plek ‘naar wens’ of een plek ‘naar ontwikkeling’? En daarmee bedoel ik: kun je je groep ook zo plaatsen dat kinderen iets te leren hebben van en met elkaar? En leren kan dan op veel verschillende vlakken zijn; taalvaardige met minder-taalvaardige kinderen, sociaal handige met minder sociaal-handige kinderen, drukke met rustige kinderen, kinderen die een kei zijn in rekenen met kinderen die rekenen vreselijk moeilijk vinden. En zo zijn er natuurlijk tal van combinaties mogelijk.
Sociogram
Het sociogram kan daarbij een mooi hulpmiddel zijn. Je kunt het sociogram gebruiken om een positieve en samenwerkende sfeer in de klas te bevorderen en tegelijkertijd krijg je zicht op de onderlinge relaties in de klas. Op basis van de uitkomst van het sociogram kun je gedrag tussen kinderen dus bevorderen of juist sturen. Je ziet welke kinderen populair zijn en welke buitengesloten, maar ook welke mogelijke verbindingen tussen kinderen kunnen ontstaan.
Een voorbeeld
Sam is een jongen die snel boos wordt tijdens het buitenspelen. Vooral op momenten dat hij het gevoel krijgt niet te kunnen gaan winnen. Dan stopt hij direct met het spel en loopt boos weg. In de sociomatrix wordt Sam bij het buiten spelen alleen maar negatief gekozen. Bij het samenwerken wordt hij 9 keer negatief gekozen en 2 keer positief.
Wanneer je alleen maar naar de matrix zou kijken, kijk je alleen naar de cijfers. Sterker is om de gegevens die je verzameld hebt ook uit te tekenen. Je krijgt dan meer zicht op de groep én op de onderlinge relaties. Want:
– Zou Sam wat kunnen leren van de twee kinderen die hem positief hebben gekozen tijdens het samenwerken?
– Kunnen deze kinderen een maatje voor Sam kunnen zijn tijdens het werken?
– Kan Sam door middel van samenwerken ook met winst- en verlies leren omgaan?
– Zouden andere kinderen meer begrip voor hem kunnen krijgen en ook zijn sterke kanten en kwaliteiten gaan zien?
– Krijgt Sam daardoor ook meer begrip van anderen en snappen anderen hem bij het spel buiten ook beter? Of kunnen ze hem ergens bij helpen?
Zo zou je nog meer vragen kunnen stellen. Vragen die gericht zijn op ontwikkeling, niet op een verklaring. Ontwikkeling van zowel Sam als van zijn klasgenoten.
Dus zou mijn advies zijn om te kijken of je Sam in het groepje zou kunnen plaatsen met één of beide kinderen die hem positief hebben gekozen bij het samenwerken.
Op deze manier kun je je sociogram dus gebruiken om de plaatsen in de klas te bepalen. En kijk je niet alleen naar wat wenselijk is, maar gebruik je het ook om jouw groep in ontwikkeling te brengen.
Het sociogram
drie tips
Blijf goed observeren
Kijk en voel wat er gebeurt. Op die manier kun je meteen inspelen op de onderlinge relaties in jouw groep.
Negatieve keuze
Er wordt ook altijd gevraagd met wie een kind niet graag samenwerkt en samen speelt. Het komt soms voor dat kinderen dan maar een keuze maken, doordat ze iemand moeten kiezen. Anders gaat het programma niet verder. Laatst heb ik een leerkracht drie namen toe laten voegen: X-Y-Z. Als kinderen écht geen negatieve keuze konden maken of als ze er maar twee kozen in plaats van drie, was er een soort van escape.
Kies je niet voor X-Y-Z dan is het goed om te kijken door welke kinderen een kind negatief gekozen wordt. Laatst had ik een groep waarbij de meisjes de jongens als negatief kozen en andersom. Dan is er iets anders aan de hand.
Rol van de leerkracht
Als leerkracht bepaal je hoe je met het sociogram omgaat. Maak er voor de kinderen niet iets geheimzinnigs van. Het is bedoeld om het nog fijner te krijgen in de klas.
Het is altijd wel een hele puzzel die plaatsen in de klas. Wat ook puzzelen is, is een nieuw mailingprogramma. Deze zou handiger moeten werken om ‘opvolgmailtjes’ te maken. Na twee weken puzzelen kwam ik er gister achter dat je soms nét even op een andere manier moet kijken om erachter te komen hoe iets werkt. Herkenbaar?
Zou je een keer met me willen sparren over jouw sociogram? Neem dan even contact met me op of plan een online afspraak in. Ik denk graag met je mee.
