Vorige week gestart met het fichesysteem uit de RESPECT-aanpak van Klasse(n)kracht!® (Bijlsma, 2015) in een groep 8. Vanaf het moment dat de kinderen samen de regels maakten om ‘de wens van de groep’ te realiseren, zag ik een betrokken groep die er voor wilde gaan. In eerste instantie reageerde de leerkracht nog lachend met ‘Succes! Je hebt volgende week de hele dag kinderen op je kantoor!’ toen ik de werking van het fichesysteem aan haar uitlegde, maar toch hebben we doorgepakt. Er moest toch écht iets gebeuren in de groep om het respectloze gedrag naar elkaar te laten stoppen en op een normale manier met elkaar om te gaan. Op het moment dat we het fichesysteem aan de groep uitlegden viel het stil. Drie fiches! Per dagdeel! Wat?! Dat is toch veel te……

Veel! was het antwoord. De groep was ervan overtuigd dat ze het ook met drie fiches per dag zouden kunnen. Hoe gaaf is dat! Om de groep eerst te laten ervaren hoe het fichesysteem werkt, hebben we samen met de kinderen er toch voor gekozen om met drie per dagdeel te starten. De eerste dag was spannend! De leerkracht was ervan overtuigd dat de groep ‘misbruik’ zou maken van het systeem; zorgen dat ze steeds net één fiche over zouden houden, zodat ze lekker aan de wandel zouden kunnen. De grens opzoeken om te kijken wanneer de leerkracht wel of geen fiche zou afnemen. Maar… dat gebeurde dus niet! De kinderen waren zó gemotiveerd om de fiches te houden en deden zó hun best zich aan de regels te houden dat er maar enkele kinderen ‘een foutje’ maakten. Ze hielpen elkaar in plaats van nare dingen tegen de ander te zeggen.

Maandagmiddag had twee jongens in mijn kantoor. Ik vroeg ze aan welke regel ze zich niet gehouden hadden. Ja, ze hadden gepraat terwijl de leerkracht aan het woord was en dat was niet volgens de afgesproken regel. De regel was: ‘Als de juf praat, dan luister je en ben je stil’. Één van de twee vertelde, bijtend op zijn lip, dat hij écht niet in de gaten had dat de juf aan het woord was. En daar kwamen de tranen. Hij had het écht niet expres gedaan! ‘Tja’, zei de ander, om hem te helpen heb ik toen ook maar even wat gezegd, want ik vond het zo zielig als hij alleen moest!’. En daar stonden ze dan, twee grote knullen uit groep 8. Op de vraag wat ze in de situatie anders hadden kunnen doen, was het antwoord eenduidig: Niet praten en beter kijken naar wat de juf doet. Oké! Prima! Jullie mogen weer terug naar de klas. De tranen waren gedroogd.

Als coach is het van belang neutraal te reageren wanneer een kind een fiche in komt leveren.

En ik geef toe, dat is best lastig wanneer een achtste-groeper met dikke tranen staat, je weet dat hij het niet expres deed en héél gevoelig is. Het lag op het puntje van mijn tong om te zeggen: ‘Ach joh! Het is niet zo erg!’.

De rest van de week was het heel rustig, nauwelijks kinderen die een fiche moesten inleveren. Ze deden zó hun best én ze merkten dat er een andere sfeer in de klas hing. De leerkracht merkte het ook. Ze had het niet verwacht, maar het loopt! Ze zou bijna vergeten dat het fichesysteem een middel is en geen doel op zich. Het systeem is bedoeld om duidelijk te maken wat het gewenste gedrag is en wat niet. Lukt dit (even) niet, dan heb je even een time-out om te reflecteren op je eigen gedrag. Het is dus geen straf, maar een moment om te reflecteren en na te denken hoe het in eenzelfde situatie anders kan. En nu? Door met drie fiches per dag. Ik weet zeker dat het gaat lukken!